भूमिका

हाम्रा मानव जीवन केवल भौतिक अस्तित्व मात्र होइन, यो चेतना, अनुभव र आत्मबोधको गहिरो यात्रा हो। हामी मानिस हौं, तर केवल मानिस हुनुले मात्र पुग्दैन; हामी भित्रको मानवता, मूल्यबोध र सामाजिक उत्तरदायित्व नै हाम्रो अस्तित्वको सार हो। शिक्षा भनेको यही चेतना जागृत गर्ने माध्यम हो, जसले हाम्रो सोच, व्यवहार र दृष्टिकोणमा रूपान्तरण ल्याउँछ। सबैलाई सम्मानपुर्बक ब्यबहारले दया र करुणाको दृष्टिले हेर्दैन भने त्यो व्यक्ति खाली पुच्छर, सिङ्ग नभएको साछ्यत पशु हुन्।

शिक्षाको वास्तविक अर्थ

शिक्षा केवल पाठ्यपुस्तकको ज्ञान वा परीक्षामा पास हुने साधन होइन। यो त जीवन बुझ्ने, समाज चिनेका, र आफैलाई परिमार्जन गर्न सक्ने प्रक्रिया हो। जब हामीले शिक्षालाई रोजगारीको सीढी मात्र ठान्छौं, तब यसको गहिरो उद्देश्य ओझेलमा पर्छ। शिक्षा त्यो शक्ति हो जसले मानिसलाई बिवेकी बनाउँछ, समाजप्रतिको उत्तरदायित्वबोध गराउँछ र परिवर्तनको आधार तयार पार्छ। शिक्षित व्यक्तिले आफ्ना समाजका मानिसहरुलाई जो पढेलेखेका छैनन् उनीहरुलाई सिकायो भने समाज सभ्य हुन्छन , प्रगति, ।

अनुभव र शिक्षा

मैले जीवनका विभिन्न चरणहरूमा शिक्षा र समाजबीचको सम्बन्धलाई नजिकबाट देखेँ। गाउँका बालबालिकाको आँखामा मैले सपना देखें — तिनलाई साकार पार्ने आँट देखें। मैले महसुस गरेँ कि शिक्षक हुनु केवल पठनपाठनको काम होइन, यो समाज रूपान्तरणको माध्यम हो। कतिपय शिक्षकहरू केवल ज्ञान दिन्छन्, तर साँचो शिक्षक भनेका ती हुन् जो जीवन बाँच्न सिकाउँछन्।

मेरो शिक्षण यात्राको एउटा विशेष पाटो हो। यहाँ मैले शिक्षा र जीवनका बीचको गहिरो सम्बन्ध बुझ्ने अवसर पाएँ। विद्यार्थीहरूको आँखामा आशा, जिज्ञासा र आत्मविश्वास देखेर लाग्यो — शिक्षा परिवर्तनको सुरुवात हो। यस्ता ठाउँमा शिक्षकको भूमिका केवल पढाउने मात्र होइन, प्रेरणादायक बन्ने पनि हो।

शिक्षक र समाज

शिक्षक हुनु शिक्षीत हुनु सजिलो होइन, छैन पनि । समाजले शिक्षकबाट आशा राख्छ, मार्गदर्शन खोज्छ। शिक्षकको हरेक शब्द, व्यवहार र दृष्टिकोणले विद्यार्थीको जीवनमा गहिरो प्रभाव पार्छ। जब शिक्षक आफैंमा जिम्मेवार, आत्मसमीक्षी र समर्पित हुन्छन्, तब मात्रै शिक्षा साँचो अर्थमा जीवन परिवर्तन गर्ने शक्ति बन्छ। साँचो शिक्षित ज्ञानी जो हुन् भगवान बुद्ध जस्तै हुनु पर्दछ । जसले सत्यवादी ज्ञानको पोका खोलेर यो धर्तीलाई उज्यालो पार्ने मार्गदर्शन दिनु
भो ।

निष्कर्ष

शिक्षा भनेको केवल ज्ञानको सञ्चार होइन, चेतनाको जागरण हो। यो समाज रूपान्तरण गर्ने प्रमुख साधन हो। शिक्षक र विद्यार्थी दुबै शिक्षाको यात्रामा सहयात्री हुन्। यदि हामीले शिक्षाको वास्तविक उद्देश्य बुझ्यौं भने मात्र हामी साँचो अर्थमा शिक्षित भइ सक्छौं। शिक्षा, समाज र मानव चेतनाको त्रिकोणीय सम्बन्ध बुझ्ने हो भने मात्र हामी उज्यालो भविष्य निर्माण गर्न सक्छौं। लोभी पापीहरु पनि पढे लेख्का हुन्छन तर तिनीहरु धन कमाउन बिधोंग्साकारि हातियर बनायर मानिसले मानिसलाई मर्ने व्यापार गर्दछ्न यो बिल्कुल राम्रो होइन ।

डिग बहादुर तामांग