के अब बिदेशी राष्ट्रप्रमुखहरुको आफ्नु देशमा राजकीय भ्रमणमा आउंदा भ्रमणमा परम्परागत स्वागत गर्ने चलन हराएर गएकै हो त तोप पड्काएर, रिसल्लाहहरुको गोडामा सैनिकहरुको स्वागत , गारत सलामी बिस्तारै हराए जस्तो छ।

हालै अमेरिकाको राष्ट्रपति जोसेफ बैडेंनको साउदी अरबियाको भ्रमणमा जाँदा त्यहाँको युबराज ले आफ्नु दायाँहातको मुट्ठीले छुएर स्वागत गरेको देख्दा अब राष्ट्रप्रमुखले अर्को राष्ट्रप्रमुखलाई शिष्टता देखाउने चलन हराए छन् ठाने होलान तर होइन रहेछ। तर नयाँ चलन भने होइन रहेछ। यहाँ संसारभरि अभिवादन गर्ने चलनहरूको अद्भुत विविधता छ। तिब्बतमा आफ्नो जिब्रो बाहिर निकालेर मानिसहरूलाई स्वागत गर्ने तरिका हुन सक्छ। न्यूजील्याण्डमा, माओरीहरूले नाक छोएर एकअर्कालाई अभिवादन गर्छन्। इथियोपियाका पुरुषहरूले काँध छुन्छ, र प्रजातान्त्रिक गणतन्त्र कंगोमा, पुरुष साथीहरूले निधार छुन्छ। धेरै एसियाली देशहरूमा, मानिसहरू भेट्दा एक अर्कालाई झुकाउँछन्। र केही युरोपेली देशहरूमा, साथै अरब देशहरूमा, गालामा अँगालो वा चुम्बन अधिक सामान्य छन्। यद्यपि यो सधैं सत्य थिएन, संसारभरका मानिसहरूलाई अभिवादन गर्ने सबैभन्दा सामान्य शारीरिक तरिका अब ह्यान्डशेक हो।

यो यति सर्वव्यापी भएको छ कि तपाईले कहिल्यै सोच्नु भएको छैन कि मानिसहरू किन हात मिलाउँछन्। ह्यान्डशेकको इतिहास ईसापूर्व छैटौं औं शताब्दीको हो। यो चलन सुरुमा ग्रीस चलेको थियो । यो शान्तिको प्रतीक थियो, जसले कुनै पनि व्यक्तिले हतियार बोकेको छैन भनेर देखाउँदछ। रोमन युगको दौडान, ह्यान्डशेक वास्तवमा एक हात समात्ने भन्दा बढी थियो। यसमा कुनै पनि मानिसले आफ्नो आस्तीनमा चक्कु लुकाएको छैन भनेर जाँच गर्न एकअर्काको काँध समात्नु समावेश थियो। कोही भन्छन् कि ह्यान्डशेकको हल्ला मध्ययुगीन युरोपमा सुरु भयो। कुनै पनि लुकेका हतियारहरू खुकुलो पार्ने प्रयासमा नाइटहरूले अरूको हात हल्लाउनेछन्।

जबकि हात मिलाउने अझै पनि संसारभरि सबैभन्दा सर्वव्यापी अभिवादन हो, यो संयुक्त राज्य अमेरिकामा जमीन गुमाउन सक्छ। मुट्ठी बम्प, भर्खरै सम्म, एथलीटहरू र युवा मानिसहरू द्वारा प्रयोग गरिने इशारा थियो। अब यो वृद्धवृद्धा लगायत सबैमा सामान्य हुँदै गएको छ। संयुक्त राज्य अमेरिकाका राष्ट्रपति पनि मुट्ठी टक्करको प्रशंसक हुनुहुन्छ। एक सर्वेक्षण अनुसार, ४९ प्रतिशत अमेरिकीहरूले कहिलेकाहीं परम्परागत ह्यान्डशेक अभिवादनमा मुट्ठी बम्प रोज्छन्। फिस्ट बम्प, मुट्ठी बनाएर बनाइएको र हल्का छुने नुक्कलहरू, अझ फैशनेबल अभिवादन हुन सक्छ, तर धेरैको लागी यो व्यावहारिक छनोट हो। धेरै सर्वेक्षण सहभागीहरूले हात मिलाउँदा कीटाणुहरू समात्न डराउने भएकाले उनीहरूले मुट्ठी बम्पलाई प्राथमिकता दिएका थिए। तपाईंको देशमा मानिसहरूले एकअर्कालाई कसरी अभिवादन गर्छन्? के तपाईं बस्नुभएको ठाउँमा मुट्ठी बम्प समात्दै हुनुहुन्छ, तर नेपाल, भारतमा अझै नामाकर गरेर अभिबादन गर्ने चलन हराएको छैन।

नमस्ते हिन्दू संस्कारको जरा भएको एक पुरातन संस्कृत शब्द हो जुन वैदिक कालमा नमस्ते हजारौं बर्ष पहिले देखि भारत नेपालमा चालिएको चलन हो। यो एक अभिव्यक्ति हो जुन शाब्दिक रूपमा हजारौं वर्षको लागि प्रयोग गरिएको छ र जबकि नमस्तेमा धेरै फरक अनुवाद र प्रयोगहरू छन्, यो सबै भन्दा माथी सम्मानको अभिव्यक्ति हो। नमस्ते शब्दको उत्पत्ति पूर्वमा धेरै पहिले भएको भयता पनि योगा र अन्य आध्यात्मिक अभ्यासहरूको बढ्दो लोकप्रियताका कारण पश्चिममा यो बिस्तारै सामान्य अभिव्यक्ति बनेको छ।

“साउदीहरूलाई थाहा थियो यो द्रिस्य सारा बिस्वाले हेर्ने छन् भनेर “उनीहरू चाहन्थे कि बाँकी मध्य पूर्व र अन्तर्राष्ट्रिय समुदायले उनीहरूलाई अमेरिकी राष्ट्रपतिले दिएको अनुग्रहको ध्यानाकर्षण गरून् भन्ने थियो ।”

MBS सँग बाइडेनको मुट्ठी अमेरिकी राष्ट्रपतिको लागि ‘एक जीत’: साउदी विदेशमन्त्री बुझेको थियो ।

साउदीहरू मुट्ठी बम्पको साथ रोमाञ्चित थिए भन्ने प्रमाण चाहिन्छ? सबैले देखेको छ भनी सुनिश्चित गर्न तिनीहरू छिट्टै सामाजिक सञ्जाल वरिपरि छवि साझेदारी गर्न समर्थ भयो। तर फ्रेड रायन, द वाशिंगटन पोस्टका प्रकाशक, बिडेन टोलीको निर्णयको कडा आलोचना गरे – मुट्ठीको टक्करलाई “लज्जाजनक” भने। उनले थपे: “यसले आत्मीयता र सान्त्वनाको स्तरको प्रक्षेपण गर्‍यो जसले MBS लाई उसले खोजेको अनुचित मोचन प्रदान गर्दछ।

डिग बहादुर तामांग
भेडापू, दोलखा।