दुर्भाग्यवश, हाम्रो जीवनलाई आकार दिने पौराणिक कथाहरूको बारेमा धेरै भ्रम छ। धेरै मानिसहरूको लागि, “मिथ” शब्द “झूट” को पर्यायवाची हो। साँच्चै, उल्टो सत्य हो। मिथक, धार्मिक वा अन्यथा, ती कथाहरू हुन् जसले वास्तविकताको हाम्रो बुझाइलाई आकार दिन्छ, हामी कसरी संसार र हाम्रो स्थानलाई देख्छौं। यदि मीथलाई छोडेर सत्यको खोजिगर्यौं भने कुन बैज्ञानिक पत्तलौन सकलन ?

तीज पर्वको पृष्ठभूमि, नेपाली महिला दिवस

नेपालमा दशैं तिहार छट भन्दा नै पहिले सुरु हुन् पर्व हु महिला दिदीबहिनीले मनाउने तीज, पौराणिक कथा अनुसार यसरि सुरु भयो रे,तीजको सुरुवात धेरै समय पहिले, हिमालयका राजाको पार्वती नामकी एक सुन्दर छोरी थिइन्, जो धेरै बुद्धिमान र विनाश र सृष्टिका हिन्दू देवता शिवको गहिरो प्रशंसा गर्थे। तर राजाले पार्वतीको विवाह धनी विष्णुसँग गर्ने निर्णय गरे। आफ्ना साथीहरूको सहयोगमा पार्वती घरबाट भागेर घना जंगलमा लुकेर बसिन् । त्यसबेला देखि, उनले तपस्वी जीवन बिताइन्। यो सुनेर शिव एकदमै छक्क परे र उनको इमान्दारीता परीक्षण गर्ने निर्णय गरे। उनले धनी विष्णुको भेषमा पार्वतीलाई हेर्नको लागि भव्य गाडि चढेर उनलाई विवाह गर्न प्रलोभन दिन खोजे। तर, पार्वती अझै अडिग रहिन् । शिव उनको दृढ संकल्पबाट धेरै प्रभावित भए र आफ्नो पहिचान प्रकट गरे। अन्ततः पार्वतीले आफ्नो सपना साकार पारिन् र शिवसँग विवाह गरिन् । आफ्ना साथीहरूको सहयोगले पार्वतीले व्यवस्थित विवाहबाट छुटकारा पाउन सक्नुभयो। उनी उनीहरू प्रति धेरै आभारी थिइन् र यो सुखद अन्त्य मनाउन पार्टी आयोजना गरिन्। तीज पर्वको उत्पत्ति यही हो ।

को हुन् त सप्तरिशिहरु ?

सप्तर्षि वैदिक क्षेत्रका सात महान् ऋषि हुन्। यिनीहरूले आफ्नो योग शक्ति र तपस्याको शक्तिले अर्ध-अमर पद प्राप्त गरेका छन्, अर्थात् अत्यधिक लामो आयुको।

सात पवित्र ऋषिहरूलाई मानव जातिलाई मार्गदर्शन गर्न चार महान् युगहरूमा उपस्थित हुन नियुक्त गरिएको थियो। यी सात ऋषिहरू, वा सप्त ऋषिहरूले, पृथ्वीमा सन्तुलन कायम राख्न भगवान शिवसँग मिलेर काम गरे।

सात ऋषिहरूको प्रारम्भिक औपचारिक सूची जैमिनिय ब्राह्मण २.२१८.२२१ द्वारा दिइएको छ: अगस्त्य, अत्रि, भारद्वाज, गौतम, जमदग्नि, वशिष्ठ र विश्वामित्र पछि बृहदारण्यक उपनिषद 2.2.6 अलि फरक सूचीको साथ: अत्रि, भवदौत, भवदौत , कश्यप, वशिष्ठ र विश्वामित्र। स्वर्गीय गोपथ ब्राह्मण १.२.८ मा वशिष्ठ, विश्वामित्र, जमदग्नी, गौतम, भारद्वाज, गुंगु, अगस्त्य र कश्यप छन्।

सप्तर्षि, विभिन्न मानवान्तराका सात ऋषिहरूको बारेमा महत्व र संक्षिप्त

सबै सप्तर्षिहरू ब्रह्मऋषि हुन् जसले उनीहरूलाई ब्राह्मणको अर्थको पूर्ण ज्ञान थियो भन्ने बताउँछ। यी महान “ब्रह्मर्षिहरू” ईश्वरीय रूपमा जन्मेका थिए र भगवान ब्रह्माद्वारा नियुक्त भएका थिए। ब्रह्मऋषिहरू सँग यस्तो शक्ति छ कि उनीहरूले पृथ्वीमा कुनै पनि हतियारलाई परास्त गर्न सक्छन्, दीर्घकालीन भविष्यवाणी गर्न सक्छन्, र जीवन र मृत्युको चक्रबाट प्रभावित हुँदैनन्। महर्षिको अर्थ संस्कृतमा ‘महान ऋषि’ हो र कम्तिमा एक जनालाई जनाउँछ जसले धेरै विस्तार र इन्द्रियहरूलाई परिष्कृत गरेको छ। तिनीहरूको पाइनल आँखा पूर्ण रूपमा खुला छ र तिनीहरूको अन्तर्ज्ञान यसको पूर्ण क्षमतामा कार्यरत छ। तिनीहरूको ध्यान र फोकसले सम्पूर्ण ब्रह्माण्डलाई समेट्छ र अझै पनि तिनीहरूले कार्यहरू र विचारहरूमा अविश्वसनीय रूपमा सटीक विवरणहरू कायम राख्नेछन्।
पुरानो सप्तर्षिबाट नयाँ सप्तर्षिले मन्वंतरको शीर्षमा जिम्मेवारी लिन्छन्। यी सप्तर्षिहरू “देवताहरू” भन्दा धेरै उत्कृष्ट रैंक हुन् जसको वर्गीकरण निम्नानुसार छ जसमा राजर्षि (शाही ऋषि, अर्थ राजा जो ऋषि पनि हुन्) र महऋषि (तिनीहरूको पीनियल आँखा पूर्ण रूपमा खुला छ ।

यदि सप्तारिशिहरुले पृथ्वीलै सन्तुलन गरेर राखेको भए

किन पृथ्वीको तापक्रम बिस्तारै बढ्दै छन्, हामी जान्दछौं कि भरपर्दो उर्जामा पहुँचको साथ जीवनमा आमूल परिवर्तन भएको छ, तर हाम्रा परियोजनाहरूले भरपर्दो ऊर्जा प्रदान गरे पनि, हाम्रो काम ऊर्जा गरीबी हटाउन मात्र होइन। हामीले जलवायु परिवर्तनका प्रभावहरू बढ्दो रूपमा महसुस गरिरहेका छौं – चाहे चरम गर्मी, लामो खडेरी, आँधीको गम्भीरता वा विनाशकारी जंगली आगोको रूपमा। हामीले जीवाश्म ईन्धनबाट नवीकरणीय ऊर्जामा हाम्रो संक्रमणलाई तीव्र बनाउनु पर्छ मानवतालाई ठूलो भोकमरी र जलवायु बसाइ सराइ जस्ता गम्भीर खतराहरूबाट बच्न। हाम्रा परियोजनाहरूले प्रत्येक वर्ष १,२०० टन CO2 भन्दा बढी अफसेट गर्दछ, ऊर्जा पहुँच प्रदान गर्दछ र डिजेल विस्थापित गरेर जलवायु परिवर्तनलाई न्यूनीकरण गर्दछ, समुदायहरूलाई जीवाश्म ईन्धनहरू छलांग्न मद्दत गर्दछ, र हामीले काम गर्ने क्षेत्रहरूमा नवीकरणीय ऊर्जा अपनाउन उत्प्रेरकको रूपमा सेवा गर्दछ।

निस्कर्षमा भन्नुपर्दा

हामीहरु भाग्यमानी नै भन्नु पर्छ, हरेक चाडपर्वहरु पौराणिक सनातनका आधारमा मान्न पाएका छौं, यस्ल ढल्न दशबर्षे जनयुद्द पनि सकेन, सप्तारिशिका सन्तानहरु बाहुनहरु पास्टर भएर पनि भत्काउन सकीरहेको छैन। यहीनै हुन् विविधमा सुन्दरता।

दिग बहादुर तामांग, भेडापू, दोलखा।