रौतहट

भारतको तमिलनाडु प्रान्त स्थित कोयम्बतुरमा रहेको अमृता स्कुल अफ एग्रिकल्चरल साइन्सेजमा अध्ययनरत चौथो वर्षका विद्यार्थीहरुले किसानसित अन्तरक्रियात्मक प्रदर्शन गरेका छन् । विश्वविद्यालयको रावे (RAWE) कार्यक्रमको एक भागको रूपमा माइलेरिपलायम गाउँमा वर्मीकम्पोस्टको प्रदर्शन गरिएको हो ।

वर्मीकम्पोस्टिङ भन्नाले गँड्यौलाको खेतीको रूपमा चिनिन्छ । वर्मीकम्पोष्टिङले बिरुवाको वृद्धिको लागि आवश्यक पोषक तत्व र वृद्धि बढाउने हार्मोनहरू प्रदान गर्दछ । भर्मीकम्पोस्ट प्रयोग गरेर उत्पादन हुने फलफूल, फूल र तरकारी तथा अन्य बिरुवाजन्य उत्पादनमा गँड्यौलाको सक्रियता प्रयोग गरेर गुणस्तरीयता राम्रो हुने बताइएको छ । यस कम्पोष्टको उत्पादन लागत प्रतिकिलो रु २।४ रुपैयाँ लाग्ने भएकाले प्रतिकिलो ४ रुपैयाँमा पनि कम्पोष्ट मल बिक्री गर्दा निकै नाफा हुन्छ । अन्य जैविक मलहरू जस्तै नीमको केक, मूंगफटको केक, आदि यो मूल्य वरपर बिक्री गरिन्छ ।

गँड्यौला प्रयोग गरी बालीको अवशेष कम्पोष्ट गर्ने प्रक्रियामा आवश्यक लम्बाइको १.५ मिटर चौडाइ र ०.९ मिटर अग्लो ओछ्यानको रूपमा कृषि फोहोर र गाईको गोबरलाई तहमा फैलाउने समावेश छ । ३५० गँड्यौला प्रति mघ ओछ्यानको भोल्युमको तहहरू बीचमा गँड्यौलाहरू प्रस्तुत गरिन्छ ।

ओछ्यानहरूमा पानी छर्केर लगभग ४०–५० आर्द्रता र २०–३० डिग्री सेल्सियसको तापमानमा राखिन्छ । गँड्यौलाले भोक खाने भएकाले जैविक विघटन हुने पदार्थ खान्छ र त्यसको केही अंश मलमूत्र वा वर्मी–कास्टिङको रूपमा दिन्छ । पौष्टिक तत्वहरू भएको वर्मी–कास्टिङ बिरुवाहरूका लागि प्रशस्त मल हो । वर्मीकम्पोस्टले बिरुवाहरूलाई पोषक तत्वहरू र वृद्धि बढाउने हार्मोनहरू आपूर्ति गर्नु बाहेक, माटोको संरचनामा सुधार गर्दछ जसले माटोको पानी र पोषक तत्वहरू धारण गर्ने क्षमता बढाउँछ । मध्यम मात्रामा रासायनिक मल भर्मीकोपोस्टिङसँगै जान सक्छ।

यस प्रदर्शनमा करिब ४५ कृषकहरुको सहभागिता थियो र हामीले उनीहरुबाट निकै सकारात्मक प्रतिक्रिया पायौं । विद्यालयका डीन डा. सुधीश मनालिलका साथै समूह सहजकर्ताहरू, डा. वी मार्तण्डन, डा. जी. बुपाथी र डा. वी वनिताको नेतृत्वमाप्रदर्शन सफलतापूर्वक सम्पन्न भएको प्रदर्शनमा सहभागी चौथो वर्षमा अध्ययनररौतहटी छात्रा सृष्टि गुप्ताले जानकारी गराएकी छन् ।