कोरोनाभाइरस महामारीको तीन वर्ष भन्दा बढी, यो प्रश्नको उत्तर पाउन बाँकी छ: यो कसरी र किन सुरु भयो? अप्रिल ८ मा, चीनका अधिकारीहरूले एक समाचार सम्मेलन दिए जसमा उनीहरूले त्यहाँ सुरु भएको विश्वव्यापी प्रकोपको बारेमा उत्तरहरू पत्ता लगाउन सम्भव भएसम्म सबै प्रयास गरेका थिए। चीनको रोग नियन्त्रण र रोकथाम केन्द्रका झोउ लेईले भने कि चिनियाँ वैज्ञानिकहरूले “हामीसँग भएका सबै डेटा (तथ्यांक ) साझा गरे” र “खुलापन, वस्तुनिष्ठता र पारदर्शिताका सिद्धान्तहरू पालना गरे।”

उनीहरुले पनि गरेका छैनन् भन्दै । नयाँ पोस्ट रिपोर्ट र आगामी सिनेट अनुसन्धानले फेरि एक पटक प्रश्नहरू खडा गर्छ जुन अझै पनि २०१९ को अन्त्यमा वुहानमा के भयो भन्ने बारे चीनबाट जवाफ माग्छ।

कोभिड-१९ को उत्पत्तिबारे दुईवटा व्यापक परिकल्पनाहरू छन्। एउटा यो हो कि यो प्राकृतिक स्रोतबाट हाम फाल्यो, सम्भवतः चमेरो, सायद मध्यवर्ती पशु होस्ट(कोशेली ) मार्फत, मानिसहरूलाई संक्रमित गर्न सकिन्छ । यो पहिलेको भाइरल महामारीहरूमा ठूलो उदाहरण छ। अर्को यो हो कि भाइरस कुनै प्रकारको अनुसन्धान सम्बन्धी घटना वा अनजान प्रयोगशाला चुहावटबाट भागेको हो। अनुसन्धानकर्ताहरू कर्ताहरुको अनुमान छ ।

चीनमा वुहान इन्स्टिच्युट अफ भाइरोलोजीमा (सरुवा रोगको महामारी) अध्ययनको लागि ठूलो मात्रामा चमेरोहरू कब्जा गरिएको छ। ब्याट कोरोनाभाइरसको अनुसन्धानको प्रमुख केन्द्र। अन्य चिनियाँ वैज्ञानिक अनुसन्धान केन्द्रहरूले पनि कोरोनाभाइरस र खोपहरूमा काम गरे। तेस्रो प्रशंसनीय व्याख्या यी दुईको बीचमा हुन सक्छ – उदाहरणका लागि, एक अनुसन्धानकर्ताले प्रयोगशालाको कामको क्रममा ब्याट ह्यान्डल (सहि तवरले काम गर्द हातबाट फुत्कियर बाहिर गएको हुन् सक्छ भनेर अनुमान गरिराखेका छन्)। गर्दा संयोगवश संक्रमित भएको थियो र भाइरस फैलिएको थियो। चीनले दावी गरेको छ कि भाइरस विदेशबाट आएको हुन सक्छ, सायद आयातित फ्रोजन-फूड प्याकेजिङ वा अमेरिकी सैन्य जैविक अनुसन्धान प्रयोगशालाबाट। यसबारे डिसेम्बर ३ तारिख २०२० को वालस्ट्रिट जोउर्नल पढ्नु होला।

वुहानमा के भयो भन्ने पछिल्लो रिपोर्ट पोष्ट रिपोर्टर जोबी वारिक र चीनको स्पटी बायोसेफ्टी रेकर्डका डेभिड विलम्यानले गरेको परीक्षणमा आएको हो।

उनीहरूले चीनले देशको बायोटेक्नोलोजी क्षेत्रको उल्लेखनीय विस्तार गर्न दर्जनौं प्रयोगशालाहरू निर्माण गर्न र जेनेटिक इन्जिनियरिङ, प्रयोगात्मक भ्याक्सिन र(खोपहरु ) थेराप्युटिक्स लगायतका क्षेत्रमा अत्याधुनिक अनुसन्धानलाई प्रोत्साहित गर्ने, सरकारद्वारा निर्देशित अभियानको सबै अंशका लागि अरबौं डलर खर्च गरेको पत्ता लगाए। प्रतिद्वन्द्वी वा संयुक्त राज्य अमेरिका र अन्य पश्चिमी शक्तिहरु लाई पार। तर सुरक्षा अभ्यासहरू गति राख्न असफल भयो।

उनी पोस्ट रिपोर्टरहरूले उल्लेख गरे कि प्रयोगशाला दुर्घटनाहरू संयुक्त राज्य अमेरिका सहित जताततै हुन्छन्। तर चिनियाँ सरकारी रिपोर्टहरू र अधिकारीहरूले चलिरहेको उपकरण समस्याहरू र अपर्याप्त सुरक्षा प्रशिक्षणको वर्णन गरे कि केही अवस्थामा प्रयोगशाला जनावरहरू प्रयोगमा प्रयोग गरिसकेपछि अवैध रूपमा बेचिएको थियो र दूषित प्रयोगशालाको फोहोर ढलमा बगाइन्छ। समस्याहरू झन बढेको थियो। तिनीहरूले रिपोर्ट गरे, “एक गोप्य, माथि-डाउन नोकरशाही द्वारा जसले माग गर्ने लक्ष्यहरू सेट गर्दछ जबकि दुर्घटनाहरूलाई लुकाउने र कुनै पनि जनतालाई निरुत्साहित गर्दै।

उदाहरणका लागि, उनीहरूले उत्तर-मध्य चीनको लान्झाउमा रहेको सरकारी बायोमेडिकल कम्प्लेक्समा २०१९ को गर्मीमा भएको रहस्यमय दुर्घटनाको घटनासँग सम्बन्धित छन्। भ्याक्सिन प्लान्टको फोहोरमा कीटाणुहरू मार्ने मानिने सरसफाइ प्रणालीमा असफलता भयो। “लाखौं वायुजनित सूक्ष्मजीवहरू निकास भेन्टहरूबाट अदृश्य रूपमा रिसाउन थाले र नजिकैको छिमेकहरूमा बगाउन थाले,” पोस्टले रिपोर्ट गर्यो। “चोक हुने रोगजनक जीवाणुहरू थिए जसले ब्रुसेलोसिस निम्त्याउँछ, एक सामान्य पशुधन रोग जसले उपचार नगरेमा पुरानो रोग वा मानिसमा मृत्यु पनि हुन सक्छ। समस्या पत्ता लगाउन र समाधान गर्न, र जनतालाई सूचित गर्न चार महिना अघि झन्डै एक महिना बितिसकेको छ।

उदाहरणका लागि, उनीहरूले उत्तर-मध्य चीनको लान्झाउमा रहेको सरकारी बायोमेडिकल कम्प्लेक्समा २०१९ को गर्मीमा भएको रहस्यमय दुर्घटनाको घटनासँग सम्बन्धित छन्। भ्याक्सिन प्लान्टको फोहोरमा कीटाणुहरू मार्ने सरसफाइ प्रणालीमा असफलता भयो। “लाखौं वायुजनित सूक्ष्मजीवहरू निकास भेन्टहरूबाट अदृश्य रूपमा रिसाउन थाले र नजिकैको छिमेकहरूमा बगाउन थाले,” पोस्टले रिपोर्ट गर्यो। “चोक हुने रोगजनक जीवाणुहरू थिए जसले ब्रुसेलोसिस निम्त्याउँछ, एक सामान्य पशुधन रोग जसले उपचार नगरेमा पुरानो रोग वा मानिसमा मृत्यु पनि हुन सक्छ। समस्या पत्ता लगाउन र समाधान गर्न, र जनतालाई सूचित गर्न चार महिना अघि झन्डै एक महिना बितिसकेको छ।

भाइरसको उत्पत्तिको बारेमा सत्य तथ्य आउन बाँकि नै छ। यसबारेमा जानकारी राख्नु र सिक्नुले भविष्यको महामारीको बिरूद्ध तयारी गर्न मद्दत गर्न सक्छ र भविष्यको महामारी हुन सक्छ र सहि तवरका खोपहरु उत्पादन गर्न सकिन्छ उपचार र खोपहरू सिर्जना गर्न महत्त्वपूर्ण हुन सक्छ। यसले एक शताब्दीमा विश्वमा जनस्वास्थ्य संकट सहित अव्यवस्थित प्रतिक्रियाको तयारी गर्न पाठ पनि दिन सक्छ। वास्तवमा वुहानमा के भयो? रहस्य चीन (होल्ड) चिनिया सरकारले राखेको पक्कै राखेको छ रहन्छ र केहि मुख्य जवाफ प्रदान गर्नुपर्छ। म, वैज्ञानिक होइन त्यसैले यस सम्बन्धमा थप पढ्नको लागि अप्रिल१६ , २०२३ को वाशिंगटन पोस्टको रायमा आधारित छ थपपढ्नका लागि पुस्तकालयामा जानुहोला।

– डिग बहादुर तामांग भेडापू, दोलखा।