काठमाडौँ । दलाई लामाले बुधबार आफ्नो भिडियो सन्देशमा आध्यात्मिक नेता छनोट गर्ने परम्परा उनको मृत्यु पछि पनि जारी रहने बताएका छन्। तिब्बती आध्यात्मिक नेताले उत्तराधिकारी छनोट गर्ने परम्परा जारी रहने कुरा यति स्पष्ट रूपमा भनेका यो पहिलो पटक हो।

उनले आफ्नो पुनर्जन्म पत्ता लगाउने र पहिचान गर्ने प्रक्रिया पूर्णतया गादेन फोड्राङ फाउन्डेसन अन्तर्गत हुने र ‘यस विषयमा अरू कसैलाई हस्तक्षेप गर्ने अधिकार नरहेको’ पनि बताए।

दलाई लामालाई तिब्बतका संरक्षक सन्त अवलोकितेश्वर वा चेनरेजिगको जीवित अवतार मानिन्छ। दलाई लामाको भूमिका प्राचीन छ र १५ औँ शताब्दीदेखि १४ जना दलाई लामा भइसकेका छन्।

मार्चमा प्रकाशित आफ्नो पुस्तक ‘भ्वाइस फर द भ्वाइसलेस’ मा दलाई लामाले उत्तराधिकारी चीन बाहिर जन्मिने सम्भावना पनि रहेको बताएका छन्। दलाई लामाको मृत्युपछि उनको पुनर्जन्म हुन्छ र धार्मिक नेताले त्यो बच्चा खोज्छन् भन्ने विश्वास गरिन्छ।

यता, दलाई लामाको उत्तराधिकारीको मुद्दामा चीनको विदेश मन्त्रालयले पनि प्रतिक्रिया जनाएको छ। चिनियाँ विदेश मन्त्रालयका प्रवक्ताले दलाई लामाको उत्तराधिकारी चिट्ठा प्रणालीमार्फत मात्र पहिचान गर्न सकिने बताएका छन्।

यस प्रक्रिया अन्तर्गत, नामका स्लिपहरू सुनको कलशमा राखिन्छन् र त्यसपछि तीमध्ये एक छनोट गरिन्छ। यो परम्परा सन् १७९२ मा सुरु भएको थियो र विगतमा, यस प्रणाली प्रयोग गरेर तीन दलाई लामाहरू छनोट गरिएको थियो।

यद्यपि, वर्तमान दलाई लामा यस प्रक्रिया अन्तर्गत निर्वाचित भएनन्। चीनले यो परम्परा तिब्बती बौद्ध धर्मको एक विशिष्ट रूप भएको र चिनियाँ सरकारको ‘धार्मिक विश्वासको स्वतन्त्रता’ को नीति अनुरूप रहेको बताएको छ।

अर्कोतर्फ, आलोचकहरू चिनियाँ अधिकारीहरूले तिब्बती समुदायलाई दबाब दिन यो प्रक्रियालाई हेरफेर गरेको बताउँछन् । यद्यपि चीनले यसलाई अस्वीकार गरेको छ।

रातोपाटी बाट