मैले पढे अनुसार कथा लेख्ने एउटा सुव्यवस्थित संरचना हुन्छ,जस्लाई हामी कथाका तत्वहरु कथाका मुख्या अंगहरु आदि भनेर चिन्छौं । सामान्यतया कथाको छवटा तत्व वा घटक मानिन्छ।केहि विद्वानहरुले पनि यसबारे विस्तृत रुपमा व्याख्या गरेका छन,जस्तै स्वर्गीय जगदीश शम्शेर राणा,स्वर्गीय डाक्टर तारानाथ शर्मा तर सामान्यतया केवल छ तत्वहरु महत्वपूर्ण छन्।यस लेखमा ती छवटा तत्वहरुलाई बिस्तृत रुपमा हाइलाइट गरिएको छ।यो तपाईहरुको लागि प्रभावकारी लेख हुन सक्छ यसको अध्ययनले निश्चित रुपमा तपाईको ज्ञानलाई झनै तिखार्ने छ ।

कथा तत्वहरु
कथा आधुनिक युगको मोड हो(तरिका) छपाई कला पछि विस्तार भएको छ। कथा पनि एकल बिन्दु पनि एकल बिन्दु हो,अर्थात एकै बैठकमा अध्ययन गर्न सकिन्छ।जबकि नाटक उपन्यास,महाकाव्य आदि धेरै समय लाग्छ।यही विशेष गुणका कारण आज यो कथा लोकप्रिय बन्दै गएका छ।

कथाका मुख्या तत्वहरु यस प्रकार छन्
१ कथा कथनः संक्षिप्तता कथाको कथानकको अनिवार्य गुण हो।खैर कथाको पाँच चरण छन्।प्रारम्भ)कथा समस्या वा मुद्धा हाइलाइट अर्थात प्रमुख तवरले सुरु हुन्छ ।यो विषय कुनै पनि क्षेत्रसंग सम्बन्धित हुुन सक्छ।बिकास कथा क्रमश विकसित हुन्छ।नायक आफनो उदेश्य प्राप्त गर्न वा प्रतिकूलताबाट बाहिरा निस्कन संघर्ष गरिरहेको देखिन्छ।जिज्ञाशु जस्तै डाक्टर हरिराज भट्टराईको गीत,कुत्ता र कोर्ट यस समयमा पाठक कथामा थप संलग्न हुन्छन्।यो कथाको मूल प्रदान गर्ने समय हो जहाँ पाठकले आफूलाई कथाको नायक मान्न थाल्छ।

आरोहण
नायक आफनो उद्देश्य प्राप्त गर्न र समस्याहरुबाट बाहिर निस्कन अन्तिम संघर्षको अवस्थामा बाँच्दछ।जहाँ पाठक आफैलाई कथासंग जोडेर कथालाई जित्न आतुर हुन्छ।अन्त्यमा यहाँ नायकले आफनो उद्देश्य हासिल गर्छ र कथा समाप्त हुन्छ। उद्देश्यको पूर्ति वा समस्या माथि जित हाँसिल गरेर कथा समाप्त हुन्छ।तर हरेक कथामा पाँच चरणहरु हुँदैनन्।धेरै जसो कथामा कथानकले द्वन्दको अवस्था पार गर्दे चरम सीमामा पुग्छ जस्तै बालकृष्ण समको मुकुन्द इन्द्र विकास हासिल गरेपछि जिज्ञासा जागृत हुन्छ र यससंगै कथा समाप्त हुनछ।

चरित्रको विशेषताःआधुनिक कथामा यथार्थमा मनोविज्ञानलाई जोड दिइएको छ जस्तै विजय बहादुर मल्लको “कोहि किन बरबाद होस” नाटक अन्त्यमा चरित्रलाई बढी महत्व दिइएको छ।अव व्यवसायका घटना कार्यहरु भन्दा पनि पात्रहरु र उनीहरुका संघर्षहरु कथाको केन्दबिन्दु बनेका छन्।कथा यसको सानो आकार र तीव्र पभावका कारण सीमित छ र अन्य पात्रको सबैभन्दा प्रभावशाली पक्ष उनको ब्यक्तित्वको सबैभन्दा बलियो तत्व मात्र प्रस्तुत गरिएको छ।मेरो यो प्रस्तुती त्यस्ता व्यक्तिहरुलाई हो जो लगनशिल भएर दिनमा चार पाँचवटा कथाहरु लेख्नु र छाप्नेले पनि छापि रहेका हुन्छन् पढनेले पढ्यो वा पढेन थाह नपाउनु हो।

-डिग बहादुर तामाङ्ग,भेडापु,दोलाखा।