नेपाली गुँडबाट उडेर अमेरिकी जमिनमा चारो टिप्न आइपुगेका चराहरुको चिर्बिर नै यो पुस्तकको आवाज हो । केही नेपाली भाषी भुटानीश्रष्टा पनि यसमा नसमेटिएका होईनन । यहाँ स्थापित गीतकार ज्ञानेन्द्र गदालदेखि हामी सिकारुसम्म एकसाथ अटाएका छौं ।
साहित्यको लोकप्रिय बिधा गीत सहजै जनसाधारणमा पुग्ने र कालान्तरसम्म मुखमा झुण्डिने ल्याकत राख्छ । त्यही आकर्षणले शायद सडकदेखि दरबारसम्मका धेरैले गीतमा कलम चलाए ।गीतको गन्तव्य गायन हो । नगाइएका बखत कविता हो पनि भनिन्छ ।
गीत परिभाषित गर्न सजिलो छैन । गजल, हाइकु , रुवाइ जस्तो गरि गीतलाइ संरचनाले बाँध्न पनि सकिँदैन । देबकोटाको यात्री , सिद्दिचरणको ओखलढुंगा , हरिभक्त कटुवालको मलाई नसोध कहाँ दुख्छ घाउ कविता हुन् । पछि गीत पनि बनाइए । लोकप्रिय बने ।तर जे जसरी लेख्दा पनि गीत भैहाल्दो रैछ भन्ने भ्रमजालबाट भने मुक्त हुन जरुरी हुन्छ ।
एउटा सुन्दर गीत रचना गर्न बिषय उठानदेखि , भाव , स्वरुप , शैली , उचित प्रतीकको प्रयोग , मात्रा र लयको चेत साथसाथै गुदिसहितको सरलता आवस्यक तत्व हुन् । चल्तिको बात गर्दा एउटा गीत तीनदेखि सात मिनेटमा गाउन मिल्ने बनाइन्छ । दुई पङ्तिकोस्थायी र चार , चार पङ्ंतिका दुई अन्तरा । तथापि रमेश धितालले चौतारीमा बतास चल्यो तीन शब्दको एक हरफलाइ स्थायीबनाइदिए । शिब अधिकारीले सपना भुलाइ सारामा दुई हरफको स्थायी र दुई , दुई हरफकै दुई अन्तरामा बेजोड गीत लेखे । कृष्णहरीबरालले जुनको ज्योति गीतमा स्थायी नै आठ हरफको बनाईदिए ।सबै गीत चर्चित बने । रुप पक्ष जेजस्तो भएपनि यी सबै गीतमागीतितत्व गज्जब छ ।
स्वस्फुर्त आएको गीत झरनाको पानीजस्तो स्वादिलो र संगीतमय हुन्छ भन्ने उदाहरण यी गीतमा पाइन्छ । जबर्जस्ति लेखिएको गीतइनारको पानीजस्तो हो ।
अमेरिकी आकाश नेपाली मनमाथि एकसरो नजर लगाउदा यसमा प्रणयप्रेम , देशप्रेम , भेषप्रेम , प्रवास पीडा लगाएत जिवनका अनेकउज्याला , अध्याँरा पक्ष समेटिएका छन् । ज्ञानेन्द्र गदाल , लिलु गुरुङ , राधा काफ्ले, मणि बस्नेत, कृशु क्षेत्री, कृष्ण कुसुम आदिकाप्रेमिल गीतहरुमा यत्तिकै संगीत छ । सुदीप खनाल , शिखर दुलाल, कुमार शिवाकोटी, ङिमा पाखृन , प्रेमराजा महतका गीतमा माटोप्रेमको सुगन्ध आउछ । लालगोपाल सुबेदी , डा. ऋषी बस्ताकोटी, गोबर्धन पूजा, पिपलमणी आचार्यका गीत आम रुपमा उठाइनेबिषयभन्दा बेग्लै रंगका छन् ।
अर्को कोणबाट हेर्दा कतिपय गीतमा गेयात्मकता छैन । करबलले अनुप्रास मिलाइएको छ । मात्रामा बिचलन पाइन्छ । नयाँ बिम्ब , प्रतीकको प्रयोग पाइदैन । सम्पादकहरुको जम्बो टोलीले कैची लगाउनुपर्ने कतिपय गीतमा समेत आँखा चिम्लेको जस्तो लाग्छ ।गीत नै नलेख्नेहरुलाई पनि गीतकार बनाउने जमर्को गरेको , सामान्य सम्पादनमा समेत ध्यान पुर्याउन नसकेको तथा किताबकोगुणभन्दा आकार राम्रो बनाउन केन्द्रित भएको प्रतित हुन्छ । यसका बाबजुद पनि प्रवासमा रहेका यतिका नेपालीभाषी सर्जकलाई एउटैगीति संग्रहमा उनेर माला बनाउने प्रयासलाइ भने आत्मसात् गर्नुपर्छ ।
प्रतिक्रिया