विश्वको जनसंख्या दिन प्रतिदिन बढी रहेको छ । तर, विश्वमा केही यस्ता देश छन् जहाँ जनसंख्या घटिरहेको छ । ति देशमा जापान अग्रपड्तीमा छ । जापान वृद्धहरुको देश बन्दै छ । यहि गति रहेका सन् २०६५ मा जापानका वृद्धवृद्धाको बहुमत हुनेछ ।

जापानको स्वास्थ्य, श्रम र कल्याण मन्त्रालयले शनिबार सार्वजनिक गरेको तथ्यांक अनुसार, ६५ वर्ष उमेर पुगेका वृद्धवृद्धाको संख्या एक चौथाई छ । जापानको जनसंख्यामा ३३ प्रतिसत ६० वर्षमाथिका, २५.९ प्रतिसत ६५ वर्षका र १२.५ प्रतिसत ७५ वर्ष माथिका छन । हाल जापानको जनसंख्या १२ करोड ४० लाख छ । जापानी युवा विवाह गर्न मन नपराउने कारण जनसंख्यामा कमी आएको हो ।

जापानमा ३४ वर्ष उमेर पुगेका अविवाहित युवाको संख्या ६१ प्रतिसत छ भने युवतिको संख्या ४९ प्रतिसत । विवाह नगर्ने र गरेपनि ढिलो विवाह गर्ने कारण जनसंख्यामा कमी आएको हो । जापानका ३० प्रतिसत घर एकल महिला वा पूरुषले चलाएका छन् ।

सन् २०१८ मा जापानमा नौलाख २१ हजार बच्चा जन्मिए भने १३ लाख ६९ हजारको मृत्यु भयो । यो तथ्यांकले प्रति वर्ष पाँचलाखको दरले जनसंख्या घटीरहेको छ । विगत तीन वर्षदेखि दश लाखभन्दा कम बच्चा जन्मेका छन् ।

अर्कोतर्फ, जापानमा औषत आयु निकै बढी छ । जापानी पुरुषको औषत आयु ८१.०९ प्रतिसत छ भने महिलाको औषत आयु ८७.२६ वर्ष छ । विश्वमा मानिसको औषत आयु ६९ वर्ष छ । त्यसमा पुरुषको ६७ वर्ष र महिलाको ७१.१ वर्ष छ । जापानी पुरुष र महिला विश्वको औषत भन्दा क्रमशः १४ र १७ वर्ष बढी बाच्छन ।

बच्चा जन्मने क्रम यहि रहेमा सन् २०६० मा जापानको जनसंख्या आठ करोड ८० लाखमा झर्नेछ । जसमा ६५ वर्षमाथिका वृद्धको संख्या आधाभन्दाबढी हुनेछ । जापानमा विश्वकै निम्न गर्भधान दर १.४२ छ । अर्थात एकहजारमा आठजना मात्र गर्भवति बन्ने गरेका छन् ।

जापानले सन् २००० को दशकदेखि नै जनसंख्या वृद्धिका लागि पहल गर्दै आएको छ । तर, अपेक्षितरुपमा जनसंख्या बढेको छैन । विवाह गर्ने र बच्चा जन्माउनेलाई विभिन्न उपहार र सुविधा दिने नीति लिएको छ ।

राजधानी टोकियोमा बच्चा जन्माउने दम्पतिलाई नगर प्रशासनले एकपटक जापानी येन एकलाख ८० हजार अर्थात १५ सय अमेरिकी डलर उपहार दिने व्यवस्था छ । लगभग यहि दरमा जापानभरी उपहार दिइन्छ । नाकानिसिमा द्विपमा बच्चा जन्माउनेलाई नौहजार अमेरिकी डलर उपहार दिईन्छ । यो उपहारका कारण उक्त दिव्पमा जन्मदर १.८ छ । जापान देशभरी जन्मदर १.८ पुर्याउन चाहन्छ ।

जापानमा सन् १९०० देखि सन् २००० सम्म जनसंख्या निकै बढ्यो । एकसय वर्षको अवधीमा जनसंख्या चार करोड ४० लाखबाट १२ करोड ४० लाख पुग्यो । सन् १९७० को दशकमा जापानमा जन्मदर सबैभन्दा बढी २.१ थियो । त्यसपछि भने जनसंख्या घटन थाल्यो । जीवनस्तरमा आएको सुधारले औषत आयु बढदा वृद्धवृद्धाको संख्या पनि बढ्यो ।

जापानमा बालक र युवाको संख्या अन्य राष्ट्रको तुलनामा कम छ । युवाको जनसंख्या कम हुनु र युवा युवतिबो विवाह र बच्चा जन्माउन रुची नहुनुले जापान वृद्धको देश बन्दै छ ।

युवाको संख्यामा आएको कमीले जापानमा विदेशी कामदार निकै बढेका छन् । सन् २००७ मा तीनलाख विदेशी कामदार रहेको जापानमा २०१७ मा विदेशी कामदारको संख्या १३ लाख पुगेको छ ।

स्रोतः सिएनएन र एजेन्सीहरु
तस्वीर स्रोतः दि इन्डिपेन्डेन्ट